Wat ik de “narratieve schilderkunst” wens te noemen wordt toegelicht aan de hand van twee kunstenaars die, naast een grote eigenheid, ook een aantal gemeenschappelijke kenmerken vertonen: Fred Bervoets en Frank Maieu. “Narratief” betekent dat het vertellers zijn met beelden. Geen stripverhalen met een scenario en tekstballonnen, maar stilstaande beelden van soms twee meter op drie, die als een puzzel moeten ontcijferd worden. De twee kunstenaars hebben een verschillende achtergrond, ze zijn zeer goed van elkaar te onderscheiden en drukken ook een verschillende wereld uit. Namen noemen Het werk van deze twee “narratieve” kunstenaars zou ook onder een andere noemer kunnen gerangschikt worden. Bervoets behoort eveneens tot de stroming die men in de jaren zestig de “Nieuwe Figuratie” is … [Read more...]
Surrealisme
Het basisprincipe van het surrealisme is het uitgangspunt dat de gewone kijk op de werkelijkheid minder reëel is dan de ongewone voorstellingswijzen. Het surrealisme ziet andere verbanden tussen de dingen dan de onmiddellijk zichtbare. De dingen zelf worden klassiek realistisch voorgesteld. Men komt echter tot een meer-werkelijkheid door andere combinaties te suggereren. De psychoanalyse maakt gebruik van de termen “verdichting” en “verschuiving” om te verklaren dat er andere betekenissen schuil gaan achter wat men denkt gedroomd te hebben. Vele schilderijen zijn onirisch, d.w.z. ze zijn verwant aan de droomwereld. Dat is ook het geval bij Bervoets en Maieu. Zij schilderen hun nachtmerries. Het zijn echter geen “zuivere” surrealisten, daarvoor zijn ze veertig tot vijftig jaar te laat … [Read more...]
Grotesk realisme
De Vlaamse synthese tussen expressionisme en surrealisme, waartoe ik hen graag reken, vertrekt niet vanuit de Rede, maar is daarom niet minder verstandig. Het is precies een kritiek op de schaduwzijden en de blinde vlekken van het rationalisme. “De gevaarlijke koks” van Ensor was daar al een mooi voorbeeld van, evenals zijn “Rechtvaardige rechters” en de “Slechte dokters”. Drie prototypen van dat soort schilderswijze. De Rede met al haar burgerlijke glorie is hier gezond boerenverstand geworden. De kunst wordt een kritisch instrument om de maatschappij door te lichten. Ze speelt in op de oude traditie van de volkse ongehoorzaamheid. Elke zwijgende meerderheid heeft haar momenten van spreken, vaak via omwegen. Ook de kunst kan zo’n onrechtstreekse mededeling zijn. De Russische … [Read more...]
Fred Bervoets (1942- )
Fred Bervoets en “passie voor het schilderen” zijn synoniem geworden. Inerdaad staat zijn naam symbool voor een soort wild schilderen vanuit de onderbuik. In de Academie van Antwerpen kreeg hij les van een aantal post-expressionisten, waaronder Rik Slabbinck. Het is vooral de vriendschap met Jan Cox en Maurice Wyckaert die hem laten openbloeien. De laatste introduceert hem in Parijs bij zijn Cobra-vrienden (Asger Jorn). Bervoets werkt met afbakenbare perioden, die een naam krijgen. De eerste heet dan ook de “Cobra’s”. Bervoets speelt in op de schilderswijze van deze internationale beweging die ontstaan is in 1948. Zij schilderen zeer spontaan en inspireren zich op de kindertekening en op wat men out-siders kunst noemt. Zij willen zo weinig mogelijk geremd worden in hun uiting en huldigen … [Read more...]