De beweging van het abstract expressionisme kwam uit New York en ook de reactie ertegen vertrok vandaar. De Amerikaanse kunstenaar Robert Rauschenberg maakte als reactie reeds in 1951 een reeks zwarte of witte schilderijen. Maar het meest uitdrukkelijke protest was toen hij aan de abstracte expressionist, Willem de Kooning, ooit de duurste levende schilder, om een tekening vroeg met de bedoeling ze uit te gommen. Wat ook gebeurde. De “Erased de Kooning Drawing”, die herleid was tot een minimaal aantal sporen van de oorspronkelijke tekening, werd een Rauschenberg, opnieuw genaamtekend en van de datum “1953” voorzien met een bladgouden kader errond. Dit was een duidelijk signaal dat men naar een meer sociale, in de zin van vertellende, kunst wou en geen vrede meer nam met abstracte beelden, die de allerindividueelste emoties uitdrukten. De Kooning, Amerikaans boegbeeld van het abstract expressionisme, was toen eenentwintig jaar ouder dan Rauschenberg (1925).
In België gebeurde dat proces in twee generaties. Er waren enerzijds de tijdgenoten van Rauschenberg, die zowel de abstracte fase hadden doorgemaakt als de reactie ertegen. En er was een generatie van zo’n tien à twintig jaar jonger die vanaf de jaren zestig met een “narratieve” schilderkunst van start ging om terug met beelden te vertellen wat er zoal in de wereld goed en slecht ging. Dit werd in Vlaanderen de “nieuwe figuratie” genoemd, vertaling van “Nouvelle Figuration”, een naam die de Franse criticus Michel Ragon gegeven had om dit verschijnsel in de Europese kunstwereld aan te duiden. In Amerika werd dit “pop-art” genoemd, overigens de meest bekende naam. Wanneer er gebruik gemaakt wordt van dagelijkse voorwerpen die al dan niet deel uitmaken van het schilderij, wordt ook gewag gemaakt van “Neo-DaDa”, in navolging van één van de vaders van het dadaïsme, Marcel Duchamp, die een fietswiel of een urinoir als readymade kunstwerk poneerde.
© 2012, Willem Elias. All rights reserved. On republishing this article you must provide a link to the original article on www.belgischekunst.be.
